224kablo
Köşe Yazıları

KENTSEL MİMARİDE AYDINLATMA 1

“İmar” ve aynı kelimeden türemiş olunan “mimari” ile “mimar” kelimeleri etimolojik olarak incelendiğinde aynı kökten geldiklerini görürüz. Tüm bu anlamların özellikle “canlandırma, şenlendirme, yaşatma” anlamlarına karşılık gelir.
“İmar faaliyeti” şeklinde kullandığımız bir cümlenin karşılığı olarak aslında “Yaşatma faaliyeti” veya “şenlendirme faaliyeti”, “canlandırma faaliyeti” şeklinde gelebilecek bir anlamda kullanmış olduğumuzun ne kadar farkındayız?
Hangimiz; Yerel yönetimlerimizin en önemli teknik birimlerinden birisi olan ve hemen hemen tüm yurttaşlarımızın mimar mühendis olmasa bile bir sebeple muhakkak irtibat kurduğu “İmar Müdürlüğü”nün adının etimolojik karşılığının “Yaşatma, Şenlendirme ve Canlandırma Müdürlüğü” şeklinde anlaşılması gerektiğinin farkındayız.
Aslında tam da bu anlama gelen bir karşılığı var ve içinden çıkılmaz hale gelen kanun, yönetmelikler, genelgeler ve tebliğlerle ciddi bir külliyata dönüşen ve kısaca “imar mevzuatı” diye tanımladığımız kurallar bütününün amacı tam da budur: 
Yaşatmak, şenlendirmek, canlandırmak…
İç mimarlık kapsamındaki dekorasyon uygulamaları veya Peyzaj mimarlığı kapsamındaki düzenlemeler ne ise “aydınlatma” konusu da mimarinin içinde, mimariden ayrılamaz temel bir kavram ve faaliyet olarak yaşatma, şenlendirme ve canlandırma faaliyetidir. Bu faaliyet de hiç şüphesiz teknik bir takım değerlere, özelliklere, kurallara ve de düzenlemelere tabidir, uzmanlık gerektirir, fen ve teknik kuralları vardır.
Mimarlık şimdiki zamanda tasarımla gelişen bir sonuç ise planlama gelecek vizyonudur.
Kavramları bu temel karşılıklarıyla ve doğru anlamlarında ele alırsak doğru sonuca ulaşırız. Kentsel mimarinin, kent yaşamının veya başka bir ifade ile “şehri şenlendirmek, canlandırmak ve yaşatmanın” en önemli araçlarından birisi  de “aydınlatma”dır.
Şehir aydınlatması, insanların zaman içerisinde değişen ihtiyaçları doğrultusunda gelişim kaydetmiş ve günümüzde Şehir Planlama disiplini içerisinde önemli bir yer kazanmıştır. Şehir Aydınlatması olarak yalnızca sokak ve cadde aydınlatmalarını ele almamak gerekmektedir. Şehrin değişik bölgelerinin özellikleri, insanların değişik aktivitelerini gerçekleştirdikleri meydan, kültürel ve spor alanları, park ve bahçeler gibi şehrin olmazsa olmaz yeşil alanları, eğitim ve sağlık tesisleri çevreleri, tarihi dokunun bulunduğu bölge ve binaların aydınlatması, ışıklı reklam panoları… Şehir aydınlatmasının göz önüne alınması gereken ögeleridir. Bütün bu ögeleri ve o şehre ait diğer değerlerin göz önüne alınarak yapılan aydınlatma planlamalarına da “Şehir Aydınlatma Master (Ana) Planı” denilmektedir.
Aydınlatma bir şehrin ve o şehirde yaşayan insanların yaşam kalitesini ortaya koyan en önemli mimari araçtır. 
Yine aydınlatma veya diğer bir ifade ile ışık, görsel algılama için en temel araçlardan birisi olup, diğer çevresel mimari etkenlere göre en önde gelenidir. Işık/aydınlatma olmaz ise güvenlik olmaz, yaşam olmaz. Şehir aydınlatmasının temel amacı, öncelikle, çevreyi algılayacak düzeyde yeterli aydınlık ile emniyet ve güvenliği sağlamaktır. Kent aydınlatmanın bu yönü, yol, tünel, meydan, havaalanı, otobüs durakları, otoparklar vb. “işlevsel aydınlatma” ile ilgilidir.
Şehir Güzelleştirme bu işlevsel aydınlatılmaların yanında özellikle şehrin imgesinin (imajının) ortaya konması, belleklerde yer etmesi, kimlik ve kişiliğinin sergilenmesi, türlü yönlerden şehir kullanımının kolaylaştırılması, sosyal, kültürel, sanatsal ve ticari ilişkilerin sağlanması ya da yaygınlaştırılması, yerli ve yabancı turistler için Şehrin çekici kılınması, bir başka deyişle geceleri de şehrin etkin bir biçimde kullanımının sağlanması gibi amaçlarla, şehirde mimari ve sanatsal değerleri olan önemli yapıtların, tarihi kalıntıların, park, bahçe, yaya mekanları gibi alanların, türlü açık hava etkinliklerinin yapıldığı yerlerin aydınlatılmalarıdır. Bu bölümdeki aydınlatmalar genelde “mimari aydınlatma” kapsamındadır. 
Şehir Güzelleştirme/Yaşatma/Şenlendirme/Yaşatma/Canlandırmada Şehir Aydınlatma olayına bütüncül bakmamız ve konuyu ŞEHİR AYDINLATMA MASTER (ANA) PLANI kapsamında değerlendirmemiz ve yol haritasını, stratejiyi ve gelecek tahayyülünü bu çerçevede ele almamız gerekecektir. Bütünleşmemiş, birbirinden kopuk aydınlatmalar hoş olmadığı gibi bunların sonradan düzeltilmeleri de pek kolay değildir. Devamı önümüzdeki sayıda...